BAM’DAN EMSAL KARAR: HOME OFİS ÇALIŞAN İŞÇİ FAZLA MESAİ VE KIDEM TAZMİNATI ALAMAZ

İstanbul Bölge Adliye Mahkemesi, evden çalışan ve çalışma saatlerini kendi belirleyen işçinin fazla mesai ücreti talep edemeyeceğine hükmetti. Kararda ayrıca, mobbing iddiasının kabulü için somut ve sürekli nitelikte delil bulunması gerektiği vurgulandı.

Olayın Özeti

Davacı işçi, bir yazılım firmasında home ofis (evden çalışma) sistemiyle yazılım geliştirme uzmanı olarak görev yapmaktaydı.
İşçi, yıllarca projeleri yetiştirebilmek için fazla mesai yaptığını, ücretlerinin eksik ödendiğini ve işverenin kendisine mobbing (psikolojik baskı) uyguladığını ileri sürerek iş akdini feshetti.

İşçi, bu gerekçelerle kıdem tazminatı, fazla mesai, yıllık izin ve masraf alacaklarının ödenmesini talep etti.
İşveren ise, çalışanın kendi isteğiyle istifa ettiğini, çalışma saatlerini bağımsız biçimde kendisinin belirlediğini ve fazla mesai iddialarının gerçeği yansıtmadığını savundu.

Uyuşmazlık Konusu

Davanın temelini şu iki iddia oluşturdu:

1. İşçinin fazla mesai yaptığı ve bu nedenle iş akdini haklı nedenle feshettiği iddiası,

2. İşverence mobbing uygulandığı yönündeki iddia.

İşveren ise, işçinin home ofis sisteminde kendi zamanını planladığını, dolayısıyla fazla mesai kavramının uygulanamayacağını ileri sürdü. Ayrıca, işçinin haklı neden olmaksızın işten ayrıldığını belirterek ihbar tazminatı talebinde bulundu.

Mahkeme Kararı ve Gerekçesi

İlk derece mahkemesi, işçinin çalışma düzenini kendisinin belirlediğini ve fazla mesai alacağı bulunmadığını tespit ederek davayı büyük ölçüde reddetti.
Karar, istinaf (BAM) aşamasında da İstanbul Bölge Adliye Mahkemesi 24. Hukuk Dairesi tarafından onandı.

Bölge Adliye Mahkemesi kararında şu gerekçelere yer verildi:

• Home ofis sistemi, işçinin çalışma saatlerini bizzat belirlemesine olanak tanır.
  Bu durumda işverenin çalışma süresini fiilen denetlemesi mümkün değildir.
  Dolayısıyla fazla mesai iddiasının ispatı güçtür ve somut delil gerektirir.

• İşçinin “fazla mesai ücretim ödenmedi” gerekçesiyle yaptığı fesih haklı neden oluşturmaz.
  Çünkü işverenin denetimi dışında, işçinin kendi takdiriyle yaptığı çalışmalar fazla mesai sayılmaz.

• Bu nedenle işçi, fazla mesai ve kıdem tazminatı talep edemez.

• Ayrıca, işçi mobbing iddiasını destekleyecek süreklilik arz eden ve somut nitelikte bir delil sunamadığından, bu iddia da reddedilmiştir.

Mahkeme, yalnızca işçinin kullanmadığı yıllık izin alacağına hükmetti.
Diğer taleplerin tamamı reddedildi; işverenin açtığı ihbar tazminatı davası ise kabul edildi.

Hukuki Değerlendirme

Bu karar, uzaktan çalışma (remote / home office) sisteminde işçi–işveren ilişkisinin sınırlarını açıkça ortaya koymaktadır.
İş Kanunu’nun m. 41 hükmüne göre fazla mesainin ispatı, işçiye aittir ve çalışma süresinin işveren denetiminde gerçekleştiğinin kanıtlanması gerekir.

Ancak home ofis çalışanlar, çalışma saatlerini kendileri belirlediklerinden, işverenin bu süreyi denetlemesi fiilen mümkün değildir.
Dolayısıyla, işçi “fazla çalıştım” diyorsa, bunu e-posta kayıtları, iş teslim zaman çizelgeleri, yazılım log kayıtları veya işverenin açık talimatlarıyla belgelemek zorundadır.

Kıdem tazminatı açısından da, işverenin iş akdini feshetmemesi halinde, işçinin haklı fesih nedenini açık ve ispatlı biçimde ortaya koyması gerekir.
Home ofis çalışmada “fazla mesai ödenmedi” iddiası bu koşulu tek başına karşılamaz.

Bir örnekle açıklayacak olursak:

“Evden çalışan bir yazılımcı, kendi belirlediği saatlerde çalışıyorsa ve işveren bu süreci denetleyemiyorsa, fazla mesai iddiasını belgeleyemez. Bu durumda işten ayrıldığında kıdem tazminatı hakkı doğmaz.”

Sonuç ve Uygulamadaki Önemi

Bu karar, günümüzde yaygınlaşan esnek çalışma ve home office sistemlerinde fazla mesai ve tazminat taleplerine ilişkin önemli bir içtihat niteliği taşımaktadır.
Mahkeme, uzaktan çalışmada çalışma süresi denetiminin yapılamaması nedeniyle ispat yükünü tamamen işçiye bırakmıştır.

Karar, özellikle teknoloji, yazılım ve yaratıcı sektörlerde çalışan profesyoneller açısından şunu açıkça göstermektedir:

“Evden çalışan işçi, fazla mesai veya mobbing iddiasını somut delillerle ispatlayamazsa, kıdem veya fazla mesai tazminatı talep edemez.”

Bu yaklaşım, uzaktan çalışma modelinde işçi–işveren arasındaki sınırları hukuken netleştiren bir karar olarak önem taşımaktadır.

Karar Künyesi:

İstanbul Bölge Adliye Mahkemesi 24. Hukuk Dairesi, Esas No: 2020/1192, Karar No: 2024/42, Tarih: 25.01.2024